گاهی در دستگاه‌های اندازه گيری و ثبت سيگنال ، با وجود سالم بودن دستگاه ، نتيجه نمايش داده شده با آنچه كه انتظار داريد متفاوت است. در اين مواقع شايد يكی از مهم‌ترين قسمت‌هايی كه می‌بايست تحت بررسی كاربر قرار گيرد ، پروب است.
پروب ، وظيفه ارسال يک موج اولتراسوند به داخل بدن و دريافت موج بازگشتی را به عهده دارد. گرچه يک پروب به گونه‌ای طراحی شده كه ماندگار و بادوام باشد ، با اين حال افتادن ناگهانی يا فشردن آن می‌تواند سبب صدمه زدن به لنزهای صوتی و نيز كريستال‌های پيزوالكتريک شود. همچنين قطع شدن كابل‌های مبدل يا شكستگی بر روی آن ممكن است ايمنی الكتريكی وسيله را كاهش دهد. اين نوع صدمات معمولا تحت پوشش ضمانت نامه قرار نمی‌گيرند ، بنابراين نحوه استفاده صحيح از پروب و مراقبت از آن در اولويت قرار دارد.
مراقبت و نگه داری
پروب دستگاه را نبايد كشيد و به آن ضربه وارد كرد.
جـهـت انـجـام مـعـايـنات حتما از ژل مناسب و اسـتـانـدارد اسـتـفـاده كـنـيـد. هـرگـز مـبدل را در ژل غوطه‌ور نسازيد.
زمانی كه يک بطری حاوی ژل را تكان می‌دهيد ، مراقب باشيد تا سر مبدل توسط تكان‌های ناگهانی ضربه نبيند.
قبل از هر استفاده ، مبدل را مورد بازبينی قرار دهيد تا از وجود عيوبی چون: ترک بر روی بدنه ، بريدگی يا كندگی بر روی لنز ، متورم شدن لنز ، ترک و بريدگی در اتصالات ، عدم انعطاف كابل و غيره مطلع شويد.
در طول استفاده هيچ گونه ولتاژ خطرناكی فرد را تهديد نمی كند ، با اين حال اگر ترک يا شكافی در مبدل وجود داشته باشد ، ممكن است كاربر يک حــس ســوزش و در مــواقـعــی نــوعــی واكـنـش را دريافت كند. برای پيشگيری از خطرات احتمالی ، در صورت مشاهده هر گونه آسيب وارد شده به مبدل ، استفاده از آن را متوقف كنيد.
هميشه از كيف يا جعبه مخصوص برای حمل پروب از يک محل به مكانی ديگر استفاده كنيد و اطمينـان حاصل کنيـد كـه مبـدل تميـز است و قبل از قرار گرفتن در جای مخصوص خود كاملا خشک شده است. مبدل را به دقت سر جای خود قرار دهيد و مـانـع از پيـچ خـوردگـی كـابل شويد. برای اين كار مـی‌تـوانيـد از گيـره‌هـای مخصوص كابل استفاده كنيد. در زمان بستن درب جعبه نيز دقت كنيد كه هيچ بخشی از مبدل از آن بيرون نزده باشد.
بـرای جلـوگيـری از صـدمـه بـه پروب ، قسمت انتهايی انعطاف پذير آن را خم نكنيد و از پيچاندن آن بـرای جـای دادن پـروب در جعبـه خـودداری كنيد.
از قـرار دادن مـبدل در محيطی با دمای زياد يا تابش مستقيم نور خورشيد خودداری كنيد.
بزرگ‌ترين نگرانی كاربران ، دست زدن به بدنه پـروب در حـيـن اسـتـفـاده ، در رابـطـه بـا افرادی با بـيـمـاری‌هـای عـفـونـی اسـت. بـرای جـلـوگيری از انـتـقـال و سـرايـت عـفـونـت ، هـمـيـشـه از دسـتكش استفاده كنيد.
برای از بين بردن هر گونه مواد از روی پروب ، از يک پارچه نرم و بدون پرز تميز كه با آب و صابون مرطوب شده است ، استفاده كنيد. مبدل‌ها بايد بعد از هـر بـار اسـتـفـاده تـمـيـز شـونـد. تـمـيز شدن ، گام ضـروری قبـل از مـرحلـه ضـدعفـونی است. برای عملكـرد بهتـر می‌توانيد دستورالعمل مخصوص هــر مـبــدل را كــه تــوســط كـارخـانـه سـازنـده ارائـه می‌شود ، دنبال كنيد.
در هـنـگـام تـميز كردن از برس استفاده نكنيد. حتی برس‌های نرم نيز می توانند سبب آسيب زدن به مبدل شوند.
پاک كننده‌ها بايد PH خنثی يا نزديک به آن را داشته باشند. در غير اين صورت سبب صدمه زدن و بی رنگ شدن مبدل می‌شوند.
هرگز اجازه ندهيد كه اشياء تيز مانند: ابزارهای جـراحـی يـا چـاقـو بـه مـبـدل يـا سـايـر اتصالات آن برخورد كنند.
هنگامی كه از مبدل استفاده نمی كنيد ، آن‌ها را در نـگـه دارنـده مبدل كه معمولا بر روی سيستم اولتراسوند يا ديوار است ، قرار دهيد و پيش از آن از تميز بودن نگه دارنده مطمئن شويد.
تأثير مبدل‌های معيوب
به طور كلی 25% از مبدل هايی كه در كلينيک‌ها مورد استفاده قرار می گيرند ، معيوب هستند. تقريباً تمـام ايـن مـوارد بـه فـرسـودگی پروب و صدمات تصـادفـی مـربـوط مـی‌شـونـد. بـه علـت هزينه بالا ، تعـويـض مبـدل بـه نـدرت صـورت مـی‌گيرد و در بيشتـر مـواقـع كـاربـران سعـی مـی‌كننـد تا با كنترل تـنـظـيـمـات ديگـر دستگـاه يـا تغييـر دادن مـوقعيـت پروب به بهينه سازی تصوير كمک كنند. در نتيجه اطـلاع از رابـطـه مـيـان عـمـلكرد مبدل و داده‌های كـلـيـنـيـكـی بـه دسـت آمده ، امر مهمی است. برای سـال‌هـا ، يک تست كلينيكی به كمک يک فانتوم مـعـادل بـا بـافـت ، تـنـهـا مـرجع موجود برای انجام بررسی‌های يک مهندس بود. با اين حال اين فانتوم تصاوير را در شرايطی كه كاهش وضوح فضايی تصاوير بود ، گزارش می‌كرد و دقت پايينی داشت.
اگر در مبدل ، تعداد المان‌های مرده يا غير فعال افـزايـش يـابـد ، بـه هـمـان نـسـبـت تخريب وضوح تصاوير بيشتر می‌شود. در نتيجه تشخيص صحيح در هنگام معاينه كار آسانی نخواهد بود.
تست پروب
بـررسـی روزمـره پـروب مـی‌تـوانـد نـقـص‌هـای موجود در اين وسيله را آشكار سازی نمايد. برای اين امر ، سه مرحله به شرح زير وجود دارد:
1- آناليز ديجيتال: يک بازبينی كمی از ويژگی‌ها و جزئيات صوتی و الكتريكی مبدل است كه توسط آنـاليـزگـر ديجيتـال صـورت مـی‌گيـرد. ايـن آزمون برای تعيين يكپارچگی آرايه صوتی به كار می رود. آنــالـيــزگــر ، مـسـيـر سيگنـال هـر كـريستـال را مـورد ارزيابی قرار می‌دهد و موج بازگشتی را تجزيه و تحليل می كند. صدمات داخلی يا خرابی ها ، يک خـط سـيـاه يـا سايه هايی در محور طولی ، كاهش حـسـاسـيـت و افـزايش نويز در تصوير را به دنبال دارند. نتايج يک هيستوگرام حساسيت عملكرد صــوتــی هـر كـريـسـتـال مـوجـود در آرايـه را نـشـان می‌دهد.
شكل ها نشان دهنده المان‌های مرده و غيرفعال در آرايه ای با 192 المان تخريب ، لنزها در لايه تطبيق و نيز ايجاد صدمه يا ضربه ای بزرگ به لنزها و مسير صوتی هستند.
2- بـررسـی ميكروسكوپی: هر مبدل با دقت ، تحت نظارت ميكروسكوپی مجهز ، مورد بررسی قرار می گيرد. اين عمل به يافتن عيوب سطحی و سوراخ‌های موجود بر روي لنزها كمک شايانی می كند.
3- تسـت ايمنی الكتريكی: تمامی مبدل‌ها از لحـاظ الكتـريكـی ايمـن هستنـد و ايـن يـک مـزيـت بزرگ برای انواع پروب‌های داخلی است. البته به جز موردی كه در قسمت نگه داری شرح داده شد.
مشكلات ايجاد شده
1- آيا لنزها در وضعيت خوبی قرار دارند؟
وجــود حـفــره و سـوراخ: حـفـره سـبـب نـفـوذ مايعات به درون پروب و در نتيجه تخريب تصوير می‌شود.
پاره شدن لنزها: پارگی ، نفوذ مايعات و كيفيت پايين تصاوير دريافتی را به دنبال خواهد داشت.
لايه لايه شدن: اين امر توسط يک حباب هوا مـوجـود در زيـر لنـزهـا صـورت مـی‌گيـرد و سبـب بزرگ شدن تصوير می‌شود.
بی رنگ شدن مبدل: بی رنگ شدن نشان دهنده فرسودگی يا تغييرات شيميايی در لنزها است كه در اين حالت ، لنزها قبل از نفوذ مايعات بايد تعويض شوند.
2- آيا بدنه ، شكل طبيعی خود را دارد؟
ترک و شكاف: اين دو مورد نيز موجب نفوذ مايعات و خرابی تصوير می‌شوند.
لكه: مواد شيميايی ، ژل و لكه می‌تواند كيفيت تصوير را تحت تاثير قرار دهد.
3- آيـا قـسـمـت انـعـطاف پذير انتهايی پروب وضعيت مناسبی دارد؟
فاصله از بدنه: اين اتفاق سبب بريدگی ، صدمه به كابل‌ها يا ايجاد نويز می‌شود.
قطع شدگی يا پارگی: اين امر كابل‌های جلويی را از پروب جدا می‌كند.
آلودگی: آلودگی نيز مانند لكه ، وضوح و كيفيت تصوير را كاهش می‌دهد.
4- آيا كابل‌ها شرايط مساعدی دارند؟
بريدگی يا پارگی: بریدگی یا پارگی می‌تواند سبب صدمه زدن به پوشش حفاظتی سيم‌های درون پروب شود. اين مورد همچنين نويزهای اضافی را به همراه خواهد داشت.
آلودگی
سـيــم‌هـای روبـاز: سـيـم‌هـا بـه سـادگـی صـدمـه می‌بينند و خطرات الكتريكی را به همراه خواهند داشــت. بـا قطـع كـردن سيـم و لحيـم كـاری مجـدد ، مشكل حل می‌شود.
5- آيـا كـانكتور به خوبی در جای خود قرار گرفته است؟
شـكـسـتـگـی مـيـله: اين شكستگی مانع ارتباط خـوب مـيـان پـروب و سـيـسـتـم مـی‌شـود و مـجدداً مشكلات مورد قبل را برای تصوير ايجاد می‌كند.
شكستگی پين ها: ارتباط ضعيف يا عدم ارتباط و نويز را به دنبال دارد.
كانكتور ترک دار: اين حالت نشان دهنده اين است كه مدارات يا ديگر اتصالات به خوبی در جای خود قرار نگرفته اند.
نمونه هايی از رفع عيب در پروب
- تعمير اتصال ميان كابل و قسمت انعطاف پذير انتهای پروب
- تعويض لنز صوتی
چه اتفاقی می‌افتد اگر ...
1- محلول‌ها يا تكنيک‌های نادرست برای تميز كردن پروب مورد استفاده قرار گيرند؟
پـاسـخ: پـلـيـمـرهـايـی كـه در سـاخـتـار پـروب‌هـا اسـتـفــاده مـی‌شـونـد ، در نتيجـه ايـن اتفـاق تخـريـب می‌شوند. در نتيجه مايعات به درون آرايه صوتی نفوذ می‌كنند. اين می‌تواند آرايه را مخدوش كند.
2- پـروب‌هـا بـيـش از زمـان تـوصـيـه شده در محلول تميز كننده باقی بمانند؟
پاسخ: در اين حالت پليمرها آسيب می‌بينند و اين می‌تواند سبب متورم شدن بدنه پروب شود. پوشش بدنه كم كم از لنزها فاصله می‌گيرد و مايع به درون آرايه نفوذ می‌كند. در نتيجه تخريب آن را به همراه خواهد داشت.
3- اگر پروب از دست شما بيفتد؟
پـاسـخ: كوچک ترين ضربه ای سبب صدمه و تكان خوردن آرايه كريستالی خواهد شد. اين نوع صـدمـه هـمـيـشـه قـابل مشاهده نيست اما می‌تواند توسط آناليز گر ديجيتالی تشخيص داده شود. جابه جايی يا خرابی هر يک از ويفرهای كريستال ، انهدام ويفرهای همسايه را نيز به همراه خواهد داشت. اين نـوع تـخـريـب ، خـود را بـه صـورت سـايـه هايی در تصوير اولتراسوند نشان خواهد داد.
4- بـر روی بـدنـه پلاستيكی پروب ، زدگی يا لب‌پريدگی وجود داشته باشد؟
پاسخ: اين مورد ، مسيري را برای ورود مايعات به درون بـدنـه پروب يا آرايه فراهم می‌كند. مايعات ممكن است سبب نشت الكتريكی بيش از حد و در نتيجه عدم ايمنی پروب در حين كار شوند.
5- بين لنزها و بدنه پروب ، يک شكاف وجود داشته باشد؟
پـاسخ: در اينجا نيز مانند مورد قبل ، يک مسير برای ورود مايع به آرايه مهيا خواهد شد. در نتيجه يک عكس العمل شيميايی ميان مايعات پاک كننده كريستال‌ها و لايه تطبيق صوتی ايجاد و سبب لايه لايه شدن لنزها ، توليد مقدار زيادی زنگ زدگی و در نهايت خوردگی و تخريب آرايه می‌شود.
6- يک حباب در زير لنزها ظاهر می‌شود؟
پاسخ: در اين حالت ، لنزها از لايه تطبيق فاصله مـی‌گـيرند. از آنجا كه اولتراسوند قادر به نفوذ در ناحيه حاوی هوا نيست ، يک سايه ی صوتی بر روی تصاوير ايجاد می‌شود.
منبع: ماهنامه مهندسی پزشکی
نظرات شما عزیزان:
